Schatvinding, oftewel het vinderschap binnen wettelijke NL kaders

Uiteraard zal dat verdwaalde muntje, al is het zilver of goud gewoon worden meegenomen waarna deze thuis keurig wordt gemeld bij het PAN of een ander instituut waar gemeld hoort te worden. Maar wat nou bij die spectaculaire vondst? Dan zijn er opeens meerdere partijen die aanspraak kunnen maken op de vondst. Wie is eigenaar?

Zijn de gevonden objecten van iemand

Uiterst belangrijk is het om de vraag te beantwoorden van wie het object, of objecten zijn. Er zou namelijk nog gewoon een eigenaar kunnen rondlopen. De wet is hierin duidelijk. Je behoort altijd aangifte te doen bij de Gemeente van een gevonden voorwerp. Als dan de rechtmatige eigenaar zich na een jaar nog niet heeft gemeld, dan is het object van jou en mag je het houden. Als zich echter wel een eigenaar meldt, dan zou je eventueel recht hebben op een vindersloon, maar dat is geen zekerheid. Of dit wel aan de orde is hangt weer af van bepaalde omstandigheden. Daar gaan we hier niet verder op in.

We gaan er nu vanuit dat het een gevonden object is dat aan niemand meer toebehoort. Dit noemt de wet een 'res nullius', oftewel zijn dit voorwerpen waarvan iemand zich van het eigendom wilde ontdoen. Voorwerpen die door iemand zijn weggegooid. Als je dan een voorwerp die aan niemand toebehoort in bezit neemt, wordt jij daarvan direct eigenaar. Soms is dat niet duidelijk of een voorwerp nog aan iemand toebehoort, of dat het om een 'res nullius' gaat. Het kan namelijk zo zijn dat die eigenaar zijn voorwerp gewoon kwijtgeraakt is. Dan had die eigenaar niet bedoeld om zijn eigendom kwijt te raken, maar is het voor de vinder wel zo gevonden. Als dus de vinder wel denkt dat het voorwerp aan niemand meer toebehoort, en je hier ook redelijkerwijs vanuit mag gaan, noemt de wet die vinder dan ook te goeder trouw. De vinder verkrijgt dan het eigendom na drie jaar. Dit ondanks dat hij eigenlijk niet de echte eigenaar is.

Een schat of 'gewoon een voorwerp'?

Als het voorwerp dat is gevonden een 'res nullius' is, moet je nog daarna gaan kijken of het om een heuse schat gaat. De wet zegt dat een schat 'een zaak van waarde is, die zo lang verborgen is gebleven dat daardoor de oorspronkelijke eigenaar niet meer kan worden teruggevonden'. En juist voor schatten gelden dan andere regels met betrekking tot het eigendomsrecht. 

• Een res nullius is een roerend goed (België) of een roerende zaak (Nederland) die aan niemand toebehoort. Wie deze in bezit neemt, verkrijgt daarvan het eigendom.

De schat

De vraag wanneer iets wel of niet een 'schat' is blijft vaak een erg onduidelijke vraag. Want zeg nou zelf, wanneer heeft iets waarde, als het zo lang verborgen is gebleven dat daardoor de rechtmatige eigenaar niet zou kunnen worden opgespoord? En hoe groot moet de waarde zijn van zo'n voorwerp? Daarbij zijn er soms ook mensen die zichzelf aandragen als eigenaar, maar dit toch niet blijken te zijn. 

Het valt het gemakkelijkst uit te leggen aan de hand van voorbeelden. Denk maar een bij 'een schat' aan munten uit de 10e eeuw die op een bouwplaats uit de grond zijn gehaald. Denk eens aan een prachtig diadeem dat al millennia onder onze voeten verborgen heeft gelegen, of denk eens aan een antiek servies uit de Middeleeuwen dat tevoorschijn komt bij archeologische afgravingen. Dit zijn voorbeelden van voorwerpen met een zekere geldelijke waarde. Daarbij zijn de eigenaren niet meer te traceren omdat het veelal om zeer oude voorwerpen gaat. 

Eigendom van de schat

Er vanuit gaande dat nu is vastgesteld dat het om een heuse schat gaat. Dan rest nog de vraag wie de rechtmatige eigenaar is, of wordt. De wet zegt hierover het volgende: de schat komt in gelijke delen toe aan diegene die hem heeft gevonden, en aan diegene op wiens onroerende of roerende zaak het gevonden is. Dus vind je een schat op het grondgebied van een ander, dan is de schat voor 50 % van jou, en voor 50 % van de eigenaar van dat grondbezit. 

Conclusie en aanbeveling

Wanneer je dus een (waardevol) voorwerp vindt, is het altijd het beste (en verplicht) dit bij de Gemeente aan te geven. Je mag er dan vanuit gaan dat dit voorwerp aan niemand meer toebehoort, dus zal ook niemand het voorwerp claimen. Dan ben je na één jaar de rechtmatige eigenaar geworden. Als een voorwerp wel aan iemand toebehoort, dan is de kans natuurlijk erg klein dat die persoon het voorwerp komt halen. Eigenlijk in alle gevallen komt dus niemand dat voorwerp nog ophalen. Dan wordt je ook automatisch na één jaar de rechtmatige eigenaar. Alleen als een 'schat' wordt aangegeven bij de Gemeente kun je de rechtmatige eigenaar worden, en recht krijgen op de 50 % van die 'schat'. 

Vergeet hierbij niet het verhaal over de zilverschat in Engeland waarbij de vinders de schat niet aangaven. Zij dachten deze schat op illegale wijze aan de man te brengen en zijn uiteindelijk hierbij opgepakt en hebben fikse gevangenisstraffen opgelegd gekregen. Deze straffen liepen op tot 10 jaar cel. Dat is even een gedachte om mee te nemen als je die zilveren en gouden munten tussen je vingers voelt op het weiland. 

Nederlandse-Afghaanse uitvinding landmijnen opruiming

Maar, wat als er toch een oplossing zou bestaan die eens stuk minder zou kosten? En wat als die oplossing nog eens een stuk sneller zou zijn? En nog belangrijker, geen mensenlevens in gevaar zou brengen?  Hoe mooi zou het zijn als alle landmijnen door deze oplossing zouden verdwijnen binnen één generatie?

Duitse amateur metaalzoeker betrapt op illegaal zoeken in het bos